پایگاه پخش سیلاب شهرستان جاجرم
پيشگفتار:
با توجه به کمبود آب در شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالی و مستعد بودن منطقه جهت ايجاد عرصه پخش سيلاب در سال 1376 توسط آقای مهندس محمد جواد احمديان يزدی اين طرح به مرحله اجرا در آمد.پايگاه پخش سيلاب شهرستان جاجرم زير مجموعه مرکز تحقيقات وآموزش کشاورزی و منابع طبيعی خراسان شمالی و تنها پايگاه تحقيقاتی پخش سيلاب در استان خراسان شمالي مي باشد که با هدف تغذيه سفره های آب زير زميني دشت جاجرم در فاصله 7 کيلومتری جنوب شهر جاجرم قرار دارد.عمليات احداث آن در سال 1361 توسط وزارت کشاورزی سابق شروع که بعدا" توسط وزارت جهاد سازندگی پيگيری و بعد از ادغام دو مديريت و تشکيل مديريت جهاد کشاورزی در سال 1379 به بهره برداری رسيده است. اين پايگاه دارای عرصه به مساحت 617 هکتار بوده که دارای دو فاز 1 ، 2 و فاز توسعه پخش سيلاب مي باشد.اين پايگاه از هدر رفت حدود 23 ميليون متر مکعب از هرز آبهايي که به کوير جاجرم ريخته واز دسترس خارج مي شود جلوگيری مي کند.
شناختی کوتاه از منطقه:
اراضی انتخابی جهت اجرای طرح پخش سيلاب در شمال غربی استان خراسان شمالی و در فاصله حدود 150 کيلومتری شهر بجنورد قرار دارد و جزو حوزه سياسی شهرستان جاجرم می باشد .در عرض جغرافيايي 36 در جه تا 36 در جه و 57 دقيقه و طول جغرافيايي 56 در جه و 18 دقيقه تا 56 درجه و 20 دقيقه واقع شده است.متوسط ارتفاع از سطح دريای منطقه 900 متر با ميانگين بارندگی سالانه حدود 150 ميليمتر می باشد. و حدود اربعه آن از شمال به زمين های مرتعی و کشاورزی روستای ايور و سنگ شکن ايزدی,از جنوب به جاده شوسه ارتباطی جاجرم _ شاهرود,از شرق در حاشيه رودخانه موقت نقدآبی، مادر چاه رشته قنات آقای شفيع آبادی و شهر جاجرم،از غرب به حاشيه رودخانه فصلی اسلام آبادمحدود می گردد. مناسب ترين راه دسترسی به منطقه اجرای طرح از شهر جاجرم به سمت روستای شاه آباد در مسير جاده شوسه جاجرم- شاهرود می باشد.منطقه انتخاب شده جهت اجرای طرح مخروطه افکنه ای است با بافت خاکی درشت دانه و شيب ملايم 75/0تا 1 درصدکه قبلا مراتع قشلاقی بوده و مراتع آن جهت تغذيه دام های روستای شاه آباد که خصوصا گوسفند و بز بوده اند مورد استفاده قرار می گرفته است.
حجم عمليات اجرايي:
مطالعه و نقشه برداری 500 هکتار
اجرا360 هکتار
عمليات خاکی588000مترمکعب
عمليات سنگ و سيمان 1000متر مکعب
عمليات خشکه چين700مترمکعب
نهال کاری 5000اصله
بوته کاری 30000اصله
دستاوردها:حجم سیلاب تغذیه شده به آبخوان دشت جاجرم برای دوره 19 ساله
|
187114
|
87/6/15
|
30
|
|
4000
|
87/11/14
|
31
|
|
300000
|
87/12/11
|
32
|
|
1041570
|
88/8/13
|
33
|
|
39600
|
88/12/8
|
34
|
|
445500
|
89/2/17
|
35
|
|
139793
|
89/3/29
|
36
|
|
126576
|
89/3/31
|
37
|
|
306540
|
89/4/2
|
38
|
|
70389
|
90/1/19
|
39
|
|
197469
|
90/2/14
|
40
|
|
19561
|
90/11/13
|
41
|
|
502713
|
90/1/29
|
42
|
|
84150
|
91/1/31
|
43
|
|
155520
|
91/2/1
|
44
|
|
1061550
|
91/2/2
|
45
|
|
573129
|
91/4/28
|
46
|
|
415062
|
91/8/8,7
|
47
|
|
35890
|
91/9/22
|
48
|
|
633510
|
92/2/23
|
49
|
|
39456
|
92/3/2
|
50
|
|
328086
|
93/1/11
|
51
|
|
21528
|
93/2/9
|
52
|
|
1236042
|
93/3/14
|
53
|
|
577548
|
93/12/2
|
54
|
|
58896
|
94/4/29
|
55
|
|
200475
|
94/6/3
|
56
|
|
216648
|
95/1/28
|
57
|
|
96228
|
95/2/31
|
58
|
|
615672
|
95/3/4
|
59
|
|
1368792
|
95/3/6
|
60
|
|
31091247
|
مجموع
|
|
|
حجم سیلاب تغذیه شده به آبخوان(مترمکعب)
|
تاریخ سیلگیری
|
ردیف
|
|
80652
|
76/2/15
|
1
|
|
32827
|
76/3/5
|
2
|
|
187114
|
76/3/10
|
3
|
|
187114
|
76/6/15
|
4
|
|
187114
|
76/6/16
|
5
|
|
1453992
|
76/12/28
|
6
|
|
187114
|
77/1/17
|
7
|
|
215181
|
77/3/5
|
8
|
|
1453992
|
78/1/25
|
9
|
|
1200000
|
78/5/19
|
10
|
|
363001
|
78/8/11
|
11
|
|
187114
|
80/5/21
|
12
|
|
187114
|
80/5/22
|
13
|
|
1200000
|
81/1/15
|
14
|
|
1200000
|
81/1/16
|
15
|
|
1200000
|
81/2/7
|
16
|
|
363001
|
81/8/11
|
17
|
|
1200000
|
82/1/4
|
18
|
|
1200000
|
82/1/7
|
19
|
|
133652
|
82/2/28
|
20
|
|
32827
|
83/1/25
|
21
|
|
215181
|
83/5/18
|
22
|
|
187114
|
84/2/25
|
23
|
|
1792290
|
84/3/10
|
24
|
|
215181
|
84/5/18
|
25
|
|
363001
|
84/8/18
|
26
|
|
700000
|
85/12/26
|
27
|
|
1200000
|
86/1/7
|
28
|
|
2867664
|
86/1/14
|
29
|
تحقیقات انجام گرفته شده:
1- تعداد پنج( 5) مورد گزارش نهایی طرحهای تحقیقاتی در پايگاه پخش سيلاب شهرستان جاجرم به پایان رسیده است.
2- تعداد پنج (5) مورد پایان نامه کارشناسی ارشد نیز در این پايگاه کار شده است.
3- تعداد چهار(4) مورد کارگاه آموزشی نيز در محل پايگاه جهت دانشجویان برگزار گردیده است.
توان های پايگاه:
با نظر به اينکه یک فاز توسعه با مساحت 150 هکتار در انتهای فاز يک این پایگاه با هفت خاکریز در نظر گرفته شده است و تعداد 4 خاکریز و دروازه های آن نیز احداث گردیده است در صورت اختصاص اعتبار می توان فاز توسعه را نیز به بهربرداری رساند و حجم بیشتری پخش سیلاب و در نهایت تغذیه سفره زیرزمینی را انجام داد.
همچنینی در صورت اختصاص یکی از چاههای اکتشافی اداره آب منطقه ای خراسان شمالی که در حاشیه پایگاه پخش سیلاب جاجرم قرار دارند می توان در بحث ایجاد مزرعه کم آبی و خشکسالی در زمین های این پایگاه و درآمدزا نمودن آن اقدام نمود.